Bạn có biết, tổng cộng con người ta tiêu thụ hơn hai tỷ tách cà phê mỗi ngày trên toàn thế giới. Rất nhiều người trong chúng ta nghĩ rằng sẽ cần một tách cà phê sáng để cung cấp năng lượng cho một ngày làm việc sắp tới. Nhưng sự thật có phải như bạn nghĩ? Câu trả lời là KHÔNG.

Chất kích thích chính trong cà phê là caffeine. Và cách thức hoạt động chính của caffein là thay đổi cách các tế bào trong não của chúng ta tương tác với một hợp chất gọi là adenosine.

TẠI SAO CÀ PHÊ LẠI KHIẾN CHÚNG TA QUÊN ĐI CƠN BUỒN NGỦ?

Adenosine là một phần của hệ thống điều chỉnh chu kỳ ngủ và thức của chúng ta và cũng là một phần lý do tại sao cơ thể cảm thấy mệt mỏi sau khi hoạt động ở cường độ cao. Khi chúng ta trải qua một ngày làm việc, mức độ adenosine tăng lên vì đây là một hợp chất phụ được giải phóng kèm theo mỗi khi năng lượng được sử dụng trong các tế bào.

Adenosine sản sinh ra liên kết với các thụ thể (một bộ phận nhận tín hiệu của tế bào) và ra lệnh cho tế bào hoạt động chậm lại, khiến chúng ta cảm thấy buồn ngủ. Đây là lý do tại sao bạn cảm thấy uể oải sau một ngày hoạt động nhiều. Sau đó bạn đi ngủ, việc sử dụng năng lượng trong lúc ngủ giảm xuống sẽ làm giảm mức adenosine được giải phóng ra. Bạn thức dậy vào sáng hôm sau và cảm thấy sảng khoái trở lại (với điều kiện bạn ngủ đủ giấc nhé)

Nếu bạn vẫn cảm thấy buồn ngủ khi thức dậy, caffein có thể giúp bạn trong một khoảng thời gian. Đây chính là cách mà cà phê giúp bạn cảm thấy tỉnh táo hơn. Caffein trong cà phê có hình dạng tương tự như adenosine, khi vào trong cơ thể, nó có tác dụng liên kết với các thụ thể, lấp đầy các điểm và ngăn adenosine liên kết ở đó, khiến cho adenosine không thể ra lệnh cho các tế bào được, và thế là cảm giác buồn ngủ sẽ tạm thời biến mất.

VẬY “MẶT TRÁI” CỦA CÀ PHÊ LÀ GÌ?

Cà phê hay caffein giúp chúng ta tràn đầy năng lượng, nhưng thực chất là chúng chỉ cho chúng ta “mượn” một ít cảm giác tỉnh táo đó mà thôi, chứ chẳng hề tạo ra bất kỳ năng lượng mới nào cho cơ thể.

Caffein sẽ không liên kết mãi mãi và adenosine vẫn tiếp tục sản sinh ra khi các tế bào sử dụng năng lượng cho các hoạt động. Cuối cùng, khi caffein biến mất, các thụ thể được giải phóng và tất cả adenosine đã và đang tích lũy cả ngày sẽ lại bám vào và cảm giác buồn ngủ quay trở lại.

Rốt cuộc, cách duy nhất để thực sự giúp cơ thể trở nên tỉnh táo trở lại là vẫn phải đi ngủ và ngủ đủ giấc.

THỜI ĐIỂM UỐNG CÀ PHÊ CŨNG QUAN TRỌNG ĐẤY

Càng về cuối ngày, cơ thể tích tụ càng nhiều adenosine khiến cho bạn cảm thấy buồn ngủ nhiều hơn, thì hiệu quả của tách cà phê vào lúc này sẽ cao hơn so với các thời điểm khác. Nhưng nếu bạn uống cà phê muộn quá, lúc gần đi ngủ, thì cà phê sẽ phản tác dụng và khiến cho bạn cảm thấy khó ngủ. Thời gian thông thường để caffein tự phân hủy đi một nửa là khoảng 5 giờ. Với mỗi người thì việc chuyển hóa caffein cũng sẽ khác nhau. Có người sẽ cảm thấy tác dụng của cà phê biến mất nhanh hơn, và ngược lại.

Caffeine cũng có thể làm tăng nồng độ cortisol, một loại hormone có thể khiến bạn cảm thấy tỉnh táo hơn. Thông thường vào buổi sáng sau khi chúng ta thức dậy, lượng cortisol trong cơ thể cũng sẽ gia tăng một cách tự nhiên. Vì vậy mà có lẽ tác động của một tách cà phê ngay khi vừa mới ngủ dậy có vẻ không mạnh mẽ bằng một tách cà phê ở một thời điểm sau đó.

Nếu đồ uống có chứa caffein mà bạn chọn cũng là đồ uống có đường, nó có thể tăng cường cảm giác tỉnh táo cho cơ thể, nhưng sau đó, cơ thể lại cảm thấy mệt mỏi hơn rất nhiều. Đường tự do trong đồ uống có thể khiến lượng đường trong máu tăng đột biến, và tạo ra năng lượng thực sự trong cơ thể, nhưng khi lượng đường giảm xuống, cơ thể sẽ trở lại cảm giác uể oải.

Uống cà phê trong hoặc sau bữa ăn có thể làm chậm tốc độ tác động của caffein lên cơ thể. Điều này là do thức ăn trong dạ dày có thể làm chậm tốc độ hấp thụ caffein.

CÒN TRÀ ĐẶC HAY NƯỚC NGỌT CÓ GA THÌ SAO?

Tất nhiên, cà phê không phải là thức uống chứa caffein duy nhất có thể tạm thời giúp chúng ta tỉnh táo.

Caffein trong trà, nước tăng lực và các loại đồ uống khác vẫn tác động đến cơ thể theo cách tương tự. Tuy nhiên, mỗi loại đồ uống chứa caffein đều có các hợp chất bổ sung khác nhau có thể có tác dụng kích thích riêng hoặc có thể tương tác với caffein để thay đổi tác động của nó.

Caffeine có thể hữu ích, nhưng nó không phải là ma thuật. Để tạo ra năng lượng và tái tạo năng lượng cho cơ thể chúng ta cần ăn uống đầy đủ và ngủ đủ giấc.

Tác giả: Emma Beckett

Nguồn: The Conversation